Historia (do 2007)

Stowarzyszenie Teologów Moralistów powstało w 2007 roku z przekształcenia Sekcji Teologów Moralistów Polskich – organizacji, która pod taką właśnie nazwą od lat 50-tych XX wieku zrzeszała i wspierała naukowców zajmujących się tą dziedziną teologiczną. Jednakże korzeni Stowarzyszenia należy szukać jeszcze głębiej – w początkach lat 20. W tym właśnie czasie powstały w Polsce dwie organizacje skupiające teologów katolickich, które potem połączyły się w jedną, a w ramach wspólnej struktury wyłoniła się Sekcja moralna.

I. Sekcja moralna

Pierwszą ze wspomnianych wyżej organizacji był Związek Zakładów Teologicznych im. św. Jana Kantego (założony na Zjeździe Rektorów Seminariów Duchownych w Przemyślu w 1919 roku), skupiający rektorów, wychowawców i profesorów seminariów duchownych, natomiast druga, która przyjęła nazwę Polskiego Towarzystwa Teologicznego, powstała nieco później (w 1924 r) i była związana z lwowskim środowiskiem naukowym (Uniwersytet Jana Kazimierza). Organizacje te różniły się zadaniami, gdyż Związek Zakładów Teologicznych skupiał się przede wszystkim na problematyce związanej ze studiami seminaryjnymi, natomiast Polskie Towarzystwo Teologiczne miało charakter bardziej naukowy, tym niemniej jednak były sobie bliskie. Bardzo szybko okazało się także, że w zjazdach, które stanowiły stały element ich działalności, uczestniczą w dużej mierze te same osoby. Stąd na zjeździe Związku Zakładów Teologicznych w Częstochowie w 1935 roku ustalono wspólną organizację spotkań naukowych. Pierwsze z nich odbyło się w Krakowie w 1938 roku, podczas którego podjęto kroki zmierzające ku połączeniu obu podmiotów (opracowanie wspólnego statutu).

W wyniku II Wojny Światowej powyższe zamierzenia znacznie oddaliły się w czasie, jednak sama idea przetrwała. W rok po zakończeniu działań wojennych odbył się Zjazd w Lublinie, którego celem była restytucja środowiska naukowo-teologicznego. Na tym właśnie zjeździe powrócono do idei unifikacji Związku Zakładów Teologicznych i Polskiego Towarzystwa Teologicznego pod nazwą Polskie Towarzystwo Teologiczne im. św. Jana Kantego. W roku 1948 w Krakowie odbył się zjazd, na którym, jak pokazuje późniejsze sprawozdanie, pracowała Sekcja moralna. Można zatem przyjąć, że to właśnie ona stanowiła zalążek przyszłej organizacji zrzeszającej polskich teologów moralistów, która w roku 1958 na Zjeździe Księży Rektorów i Profesorów Zakładów Teologicznych wyodrębniła się jako samodzielna jednostka pod nazwą – Sekcja Polskich Teologów Moralistów Polskich.

II. Sekcja Teologów Moralistów Polskich

Podczas Zjazdu Księży Rektorów i Profesorów Zakładów Teologicznych (Lublin, 9-11.09.1958) ustalono, że profesorowie reprezentujący poszczególne dyscypliny będą spotykali się raz w roku celem omówienia spraw naukowych, dydaktycznych i organizacyjnych. Miało to służyć integracji środowiska, wymianie myśli, zapoznaniu się z najnowszymi dokumentami Kościoła i publikacjami, a także kwestiom dydaktycznym, t.j. metodologia wykładów, podręczniki czy skrypty. Patronat nad działalnością wszystkich sekcji sprawowała Komisja Episkopatu Polski do Spraw Nauki Katolickiej, co zostało uchwalone na 119 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski (6.05.1970 we Wrocławiu). W tym samym roku przewodniczący poszczególnych sekcji otrzymali Regulamin dla specjalistycznych sekcji pracowników naukowo-dydaktycznych wyższych uczelni kościelnych w Polsce, który stał się jednocześnie ramowym programem działania Sekcji Teologów Moralistów Polskich.

W wyniku dostosowania tego regulaminu do specyfiki teologii moralnej określono, iż Sekcja Teologów Moralistów Polskich będzie:

• organizowała raz w roku spotkania naukowe poświęcone aktualnej problematyce naukowo-dydaktycznej;
• koordynowała polskie badania naukowe w zakresie teologii moralnej, wyznaczając również nowe obszary poszukiwań;
• prowadziła prace nad nowymi publikacjami naukowymi i popularyzatorskimi;
• brała czynny udział w Kongresach Teologów Polskich.
• reprezentowana przez swoich członków na sympozjach zagranicznych, a także w
• ramach Międzynarodowej Komisji Teologicznej.

Członkami Sekcji byli w zasadzie wszyscy czynni wykładowcy teologii moralnej zarówno akademiccy, jak i seminaryjni. Początkowo należeli do niej również wykładowcy etyki, ascetyki i teologii życia wewnętrznego.

Zarząd Sekcji, zgodnie z wytycznymi Regulaminu, był wybierany większością głosów i składał się z trzech osób: przewodniczącego, wiceprzewodniczącego i sekretarza. Jego kadencja trwała pięć lat. Wyjątek stanowi tu pierwsze sześć lat działalności, kiedy to Sekcją kierował ks. prof. W. Poplatek (1958-1964), a realizacją zadań zajmowali się wyznaczeni przez niego członkowie. W kolejnych latach działalności STMP kierownictwo sprawowali:

• 1964-1975 – ks. prof. dr hab. S. Olejnik (przewodniczący), ks. prof. dr hab. W. Poplatek (wiceprzewodniczący), ks. dr hab. F. Greniuk (sekretarz);
• 1975-1980 – ks. dr hab. F. Greniuk (przewodniczący), ks. dr hab. S. Witek (wiceprzewodniczący), ks. dr hab. J. Pryszmont (sekretarz), ks. dr hab. S. Rosik (sekretarz);
• 1980-1985 – ks. dr B. Inlender (przewodniczący), ks. dr hab. F. Greniuk (wiceprzewodniczący), ks. dr J. Nagórny (sekretarz);
• 1985-1986 – ks. dr B. Inlender (przewodniczący), ks. dr hab. F. Greniuk (wiceprzewodniczący), ks. dr I. Kałucki (sekretarz);
• 1986-1991 – ks. dr Z. Perz (przewodniczący), ks. dr B. Inlender (wiceprzewodniczący), ks. dr R. Otowicz (sekretarz);
• 1991-1996 – ks. dr hab. A. Marcol (przewodniczący), ks. dr W. Gubała (wiceprzewodniczący), ks. dr Z. Sareło (sekretarz);
• 1996 – 2001 – ks. prof. dr hab. J. Nagórny (przewodniczący), ks. prof. dr hab. W. Bołoz (wiceprzewodniczący), o. dr A. Derdziuk (sekretarz);
• 2001-2006 – ks. prof. dr hab. J. Nagórny (przewodniczący), ks. prof. dr hab. P. Góralczyk SAC (wiceprzewodniczący), ks. dr hab. J. Gocko (sekretarz);
• od 2006 – ks. prof. dr hab. I. Mroczkowski (przewodniczący), ks. dr hab. M. Machinek (wiceprzewodniczący), ks. dr J. Sobkowiak (sekretarz).

Wybór na członków zarządu wybitnych przedstawicieli polskiej teologii moralnej zapewniał Sekcji dynamiczny rozwój i podejmowanie dyskusji nad aktualnymi i ważnymi zagadnieniami. W okresie swojej działalności Sekcja Teologów Moralistów Polskich zorganizowała ok. 40 samodzielnych spotkań naukowych, ponadto włączała się w obrady organizowanych cyklicznie kongresów teologii polskiej. Owocem tych spotkań było kilkanaście tematycznych publikacji książkowych i sprawozdania umieszczane przede wszystkim w Rocznikach Teologicznych (wcześniej Roczniki Teologiczno-Kanoniczne).

Na zjeździe w Konstancinie-Jeziornej w 2006 roku podjęto decyzję o przekształceniu Sekcji Teologów Moralistów Polskich w Stowarzyszenie Teologów Moralistów. Zadanie to powierzono wybranemu tam zarządowi.

Statut Stowarzyszenia został zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski w marcu 2007 roku.